Iedere vakantieganger kent het fenomeen: tijdens een wandeling stuit je op een geheimzinnige woning en begin je te fantaseren over wie er leefde en wat er gebeurde. De Catalaanse schrijver Irene Solà schreef er een aantrekkelijke roman over zo'n mysterieus huis: een hoeve in het bos tussen Vic en Olot, tegen de Pyreneeën aan. Een met tradities beladen, ruw oord, waar mensen op de vlucht schuilden in grotten en elkaar verhalen vertelden.

Solà vertelt het verhaal van de hoeve Clavell via de vrouwen - die bleven immers thuis en baarden de kinderen, terwijl de mannen op pad gingen. En ze heeft een ingenieuze vorm gevonden door al die generaties vrouwen samen te laten komen in de keuken wanneer de oude helderziende Bernadeta op sterven ligt. Langzaam kom je erachter dat het geen buurvrouwen, maar de voormoeders van Bernadeta zijn.

De eerste is Joana, bij haar begint de vloek van de familie. Zij verkocht haar ziel aan de duivel om te kunnen trouwen met Bernadí, enkel en alleen omdat hij erfgenaam is, zodat ze in ieder geval een dak boven haar hoofd zou hebben. En wat voor dak! De broers en zussen van Bernadí zijn door de wolven opgegeten, maar van hem knaagden ze alleen de kleine teen van zijn linkervoet. Gelukkig heeft hij een heerlijke paddenstoelvormige piemel, die Joana meer dan tevreden maakt.

Familievloek

De familievloek is dat iedereen iets mist: Margarida mist een kwart van haar hart, Blanca haar tong, een ander een oor, een anus, pijngevoel of moederliefde. Het is een stel gebrekkige lelijkerds die daar samen in de keuken het begrafenismaal kookt van bloedballetjes en geitenvlees met honing en kaneel in een saus van ingewanden. “Lol trappen en moppen tappen en met haar kont tegen de tafel aan stoten” - dat kunnen ze goed. Via alle smakelijke, groteske verhalen over satan en god, over dierlijke mensen en duivelse dieren, ontrolt zich de geschiedenis van de hoeve.

Solà, die in 2012 debuteerde met de poëziebundel Beest en heel wat prijzen in de wacht sleepte met haar twee romans, heeft zich grondig verdiept in de historie van Catalonië en vertaalt de volksgeschiedenissen en liederen in levendige verhalen. Zo wordt Joana's zoon Francesc Clavell een berucht struikrover en vrouwenversierder en de hoeve wordt belaagd door de mannen van de drost, die Clavells vrouw gevangenzetten. Ook de geschiedenis van Spanje dringt door tot de hoeve, als er gevochten moet worden tegen de Fransen, of ondergedoken in de periode van de fascistische dictator Franco. Door zinnetjes in het Roemeens, Engels, IJslands en Spaans als motto te gebruiken maakt Solà duidelijk dat haar verhaal Catalaans maar tegelijk universeel is. Zulke hoeves vol geschiedenis zijn overal te vinden. Het boek, in een vindingrijke vertaling door Adri Boon, doet daardoor denken aan Een geest in de keel van de Ierse Doireann Ní Ghríofa, en Halfbaard van de Zwitser Charles Lewinsky.

Solà springt behendig door de tijd; de constante blijft de hoeve. Dat werkt geestig in de scènes met de huidige generatie. Marta, haar dochter en kleindochter lopen ook door het huis en de keuken, maar kunnen hun voormoeders niet zien omdat ook Marta de familievloek draagt: ze mist een geheugen. De voormoeders weten niet wat ze zien: een wagen zonder paard, een spiegeltje met kabouters waar geluid uit komt, een glazen kast die 'ping' zegt - respectievelijk een auto, mobiele telefoon en magnetron. De duivel heeft niet veel meer in te brengen, god ook niet, maar vrouwen baren eeuwig verder.

Vertaald door Adri Boon. Cossee, 208 blz., € 22,99 Oorspr. titel: 'Et vaig donar ulls i vas mirar les tenebres'.

De Catalaanse schrijfster Irene Solà noemt nogal wat dorpen en gehuchten in haar roman Ik gaf je ogen en je keek in de duisternis, zoals Vilamajor, Sant Hilari, Espinelves en Viladrau. Allemaal verzonnen namen, zo vermoed je terwijl je wordt ondergedompeld in de wonderbaarlijke vrouwenwereld die Solà in haar kolkende proza tot leven brengt. Een dag die maar liefst vier eeuwen beslaat, dode vrouwen die hun opwachting maken bij een sterfbed, een vrouw die het doet met een stier, een baby die zonder poepgaatje wordt geboren, het is allemaal larger than life. Maar zie: al die dorpen en gehuchten bestaan. Ze liggen in het noordelijke, bergachtige en bosrijke binnenland van Catalonië, waar Solà is geboren. En kijk: ook die wonderlijke verschijnselen bestaan, zij het niet in de echte werkelijkheid maar in de mythen, legenden en andere bronnen waaruit Solà dankbaar putte. Overtuigend en meeslepend bezielt Solà haar geboortestreek met het wonderbaarlijke, zoals ze ook al in haar vorige roman Ik zing en de berg danst deed. Dat boek werd een daverend succes in Spanje en is inmiddels in meer dan twintig talen vertaald. Er is niets wat een herhaling van dit succes in de weg staat. Integendeel: Ik gaf je ogen en je keek in de duisternis is stilistisch zelfs evenwichtiger dan zijn voorganger.

Uit het Catalaans vertaald door Adri Boon. Cossee; 206 pagina's; € 22,99.

Een magisch-realistische roman over een oudere vrouw die wordt verwelkomd in het hiernamaals. Verborgen tussen de Catalaanse bergen — een plek waar wolvenjagers, deserteurs en de duivel zelf elkaar kruisen — klampt hoeve Clavell zich als een teek vast aan de grond. In deze boerderij ligt de oude Bernadeta op sterven. De vrouwen in haar familie komen bijeen om afscheid van haar te nemen: niet alleen de levende, maar ook de reeds overleden vrouwen. Matriarch Joana wil Bernadeta aan de andere kant verwelkomen, en dus koken de overledenen een uitgebreid feestmaal. De roman werpt de vraag op hoe de verhalen die we elkaar vertellen ons wereldbeeld bepalen, en beslaat tegelijkertijd één dag en meer dan vier eeuwen. In beeldende en bloemrijke stijl geschreven. Geschikt voor literaire lezers. Let op: dit boek bevat scènes met expliciet geweld. Irene Solà (Malla, 1990) is een Catalaanse dichter en romanschrijver. Ze ontving onder meer de Premio Anagrama en de Literatuurprijs van de Europese Unie. Haar boeken worden wereldwijd vertaald.